بوتاکس چیست و چگونه عمل می کند

یکی از سوالات همیشگی که مراجعین ما دارند این است که بوتاکس چیست؟ وقتی می‌خوانیم یا می‌شنویم که بوتاکس نوعی سم است اولین فکری که به ذهنمان خطور می‌کند این است که مگر سم را می‌توان به بدن تزریق کرد یا مگر می‌شود سم برای بدن مفید باشد؟ در ادامه این مطلب با ما باشید تا به این سوال و سوالات دیگر شما پاسخ دهیم.

بوتاکس چیست؟

اگر بخواهیم خیلی خلاصه بگوییم بوتاکس یا بوتولینوم توکسین دارویی است که از یک باکتری به نام کلستریدیوم بوتولینوم به دست می آید. این باکتری یک باکتری بی هوازی است یعنی در محیطی که هوا وجود ندارد فعالیت می‌کند. حتما بارها شنیده اید که از مصرف کنسروهایی که قوطی آنها باد کرده باید خودداری کنیم یا قبل از مصرف کنسروها باید آنها را در آب بجوشانیم. در واقع در محیط کنسروهای در بسته که هوایی وجود ندارد، اگر شرایط تولید خوب رعایت نشده باشد این باکتری شروع به فعالیت می‌کند و از یک طرف گازهایی تولید می‌کند که باعث باد کردن قوطی کنسرو می‌شود و از طرف دیگر سم بوتولینوم را تولید می‌کند. اگر فردی این کنسرو را بدون اینکه به مدت کافی آنرا جوشانده باشد مصرف کند این سم وارد بدن می‌شود و شروع به فلج کردن عضلات می‌کند که وضعیتی خطیر و نیازمند اقدامات درمانی ویژه است.

بوتاکس چگونه عضلات را فلج می‌کند؟

این دارو با بلوک کردن پایانه های عصبی که به عضلات دستور انفباض می‌دهند باعث می‌شود عضلات منقبض نشوند و در واقع به صورت موقت فلج شوند. عضله ها در بدن تحت کنترل اعصابی هستند که از مغز یا نخاع به آنها دستور داده می‌شود. در عضلاتی که حرکات آنها ارادی است یعنی ما می‌توانیم به صورت ارادی آنها را منقبض کنیم وقتی تصمیم به انقباض عضله می‌گیریم فرمان اینکار از مغز از طریق عصبهایی که به عضلات متصل هستند به آنها منتقل می‌شود. در محل اتصال عصب به عضله ماده ای از انتهای عصب آزاد می‌شود(نام این ماده استیل کولین است) که باعث می‌شود عضله منقبض شود. تزریق بوتاکس در عضله باعث مهار ترشح این ماده می‌شود و در نتیجه عضله در اثر هیچ تحریکی منقبض نخواهد شد.

محل تاثیر بوتاکس و ارتباط بین عصب و عضله

دانشمندان با استفاده از این باکتری موفق به تولید این ماده با خلوص بالا شدند و  از این ویژگی آن در دوزهای خیلی پایین و کنترل شده برای مصارف درمانی در فیلدهای مختلف پزشکی مانند نورولوژی، چشم پزشکی و زیبایی استفاده نمودند. یعنی مقداری از دارو در عضله مورد نظر تزریق می‌شود که  فقط بر روی همان عضله  اثر می‌کند و در کل بدن پخش نمی‌شود و عارضه ایجاد نمی‌کند.

مصارف بوتاکس

همانطور که گفتیم بوتاکس عضلات را فلج می‌کند بنابراین هر کجا که فعالیت عضلات باعث ایجاد مشکلی شده باشد می‌توان با استفاده از این دارو مشکل را برطرف کرد. به عنوان مثال در برخی موارد اسپاسم یا گرفتگی عضلات در نواحی مختلف بدن مانند پلک یا عضلات دست و صورت یا حتی اندامهای داخلی باعث اشکالاتی می‌شود که با تزریق کنترل شده این ماده درمان می‌شوند. در فیلد زیبایی هم فعالیت بیش از حد عضلات باعث ایجاد چین و چروک بر روی پوست می‌شود که بهترین راه درمان آنها در حال حاضر تزریق بوتاکس است.

برای دیدن تصاویر مربوط به درمان با بوتاکس حتما به گالری تصاویر سر بزنید

همانطور که بوتاکس می‌تواند پایانه های عصبی عضلات را بلاک کند، پایانه های عصبی غدد عرق و چربی را هم بلاک می‌کند از این خاصیت می‌توان در درمان تعریق بیش از حد و حتی کنترل آکنه هم استفاده کرد. اگر می‌خواهید بیشتر بدانید بوتاکس چیست و چه کارهایی می‌توان با آن انجام داد حتما این مطلب را مطالعه کنید.

بوتاکس چی نیست!

حالا که تا حدی متوجه شدیم بوتاکس چیست جالب است که بدانیم چه کارهایی با بوتاکس نمی‌شود انجام داد و چه توقعاتی از آن نباید داشته باشیم. اجازه دهید در ادامه این مطلب کمی به این مساله بپردازیم:

بوتاکس اتو نیست!

تعجب نکنید بوتاکس در واقع چینها را از بین نمی برد. اجازه بدهید با توضیح کوتاهی مطلب را روشن کنیم.

بخشی از چینهایی که روی پوست ایجاد می شوند به خاطر انقباض عضلات زیر پوست است. اما چینهایی هم هستند که به خاطر انقباض عضلات ایجاد نمی شوند و دلایل دیگری مانند فشار روی پوست یا تا شدن پوست دارند. معروف ترین این خطوط که به خاطر فعالیت عضلات صورت نیست خطوط مایل روی پیشانی است که بر اثر خوابیدن و فشار روی پوست ایجاد می شود. با دانستن اینکه تاثیر بوتاکس چیست به راحتی متوجه خواهیم شد که تزریق بوتاکس نه تنها این خطوط را از بین نمی برد بلکه ممکن است آنها را بدتر هم بکند و تازه گاهی پس از تزریق متوجه آنها شوید و به اشتباه فکر کنید بوتاکس اثر نکرده است.

تفاوت چینهای دینامیک و استاتیک

چینهایی که در اثر فعالیت  عضلات روی پوست ایجاد می شوند هم  به دو نوع کلی تقسیم می شوند چینهای دینامیک و استاتیک. چینهای دینامیک فقط وقتی عضلات را منقبض می کنید ایجاد می شوند و در حالت استراحت عضلات محو می شوند. می توانید روبروی آینه بایستید و اخم کنید یا ابروهایتان را بالا بیندازید تا خطوطی که ایجاد و محو میشوند را ببینید. اگر مدت طولانی این عضلات کار کنند خطوطی ایجاد می شوند که دیگر در حالت استراحت عضلات هم از بین نمی روند و همیشه روی پوست دیده می شوند اینها خطوط استاتیک هستند. بوتاکس با فلج کردن عضلاتی که باعث ایجاد چینهای دینامیک می شوند باعث می شود دیگر این خطوط ایجاد نشود اما خطوط استاتیک با تزریق بوتاکس کاملا محو نمی شوند هر چند ممکن است کمرنگ تر شوند و گاهی پس از چندین بار بوتاکس در فواصل صحیح محو شوند.

بنابراین بوتاکس در واقع چینها را از بین نمی برد بلکه از ایجاد آنها پیشگیری می کند. حالا جمله معروفی که ما همیشه به بیماران می گوییم که بوتاکس اتو نیست مفهوم تر می شود.

نکته دیگری که در این حقیقت نهفته است این است که اگر میخواهید بهترین نتیجه را بگیرید باید قبل از ایجاد چینهای استاتیک بوتاکس کنید(برای اغلب افراد قبل از ۳۰ سالگی و شاید هم زودتر) و در فواصل درست آنرا تکرار کنید.

اثر بوتاکس دائمی نیست

یکی از تصورات یا بهتر است بگوییم توقعات نادرستی که در مورد اعمال زیبایی و از جمله بوتاکس وجود دارد این است که اثر آنها دائمی است. حقیقت این است که هیچ کدام از کارهای زیبایی دائمی نیستند و اصلا نباید هم باشند. اولا زمان را که نمی توان متوقف کرد و با گذشت زمان چه بخواهیم و چه نخواهیم تغییرات وابسته به سن و شرایط محیطی در پوست ایجاد می شوند. ثانیا اعمال و مواد استاندارد  که با بدن انسان سازگاری دارند به مرور زمان توسط بدن تجزیه می شوند و از بین می روند. این حالت هر چند باعث می شود اثراین اعمال دائمی نباشد اما حداقل دو فایده دارد یکی اینکه اگر شما از تاثیری که در چهره شما ایجاد شده ناراضی باشید و در بدترین حالت پزشک هم نتواند ترمیم مورد نظر شما را انجام دهد پس از مدتی به وضع قبل باز خواهد گشت. فایده بعدی این است که اگر عارضه ای ایجاد شود باز هم دائمی نخواهد بود و برطرف خواهد شد.

حال که میدانیم بوتاکس چیست و بر روی عضلات چه اثری دارد کاملا متوجه می‌شویم که پس از اینکه بوتاکس در بدن به تدریج از بین رفت پایانه های عصبی عضلات هم کم کم به حالت قبل از تزریق برخواهند گشت و عضلات شروع به حرکت خواهند کرد. از همین مطلب متوجه می‌شویم که این بازگشت یکباره اتفاق نخواهد افتاد یعنی اینطور نیست که پس از یک مدت مشخص عضلات یکباره به حالت قبل برگردند و این بازگشت تدریجی خواهد بود.

در بوتاکسهای استاندارد اثر بوتاکس ممکن است از دو ماه تا حداکثر ۵ ماه طول بکشد.

اثر بوتاکس برگشت پذیر نیست!

شاید فکر کنید که این جمله با عنوان قبلی متناقض است اما اینطور نیست. درست است که اثر بوتاکس دائمی نیست و  پس از چند ماه از بین می رود ولی بعد از تزریق و تاثیر آن بر عضلات دیگر نمی توان اثر آن را از بین برد تا دوره زمانی آن طی شود. باز هم اگر به اینکه مکانیسم بوتاکس چیست توجه کنیم موضوع کاملا روشن می‌شود. وقتی بوتاکس پایانه های عصبی را بلاک می‌کند این وضعیت برگشت ناپذیر است و تا وقتی بوتاکس توسط بدن از بین نرود عضلات فلج باقی می‌مانند.

همانطور که در این مطلب گفتیم در فیلرهای هیالورونیک اسید(همان ژلهای متداول) اینطور نیست و می توان با تزریق آنزیم بلافاصله فیلر را از بین برد.

البته با برخی از روشها می توان دوره تاثیر را کوتاه تر کرد ولی در واقع تاثیر بوتاکس برگشت ناپذیر است تا زمانی که خود بدن به حالت قبل باز گردد.